Dijk92, samenwerking in Oost-Vlaanderen, voor én achter de schermen
Hoe geef je vorm aan het lokale en bovenlokale culturele veld? Hoe stimuleer je tot het maken en beleven van cultuur? En wat voor rol speel je dan? Leer de 19 intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (IGS) rond cultuur kennen.
Tekst / Jiska Agten
“Achter de schermen zorgen dat partners met elkaar aan tafel zitten: ook dat is onze rol”
Dijk92 is een samenwerking tussen 9 Oost-Vlaamse gemeenten die met elkaar verbonden zijn door de Dender, Durme en Schelde. Coördinator Tom Van de Velde brengt een rijke bagage mee uit zijn vorige job in de cultuursector. “Het toffe aan deze job is dat we veel voor en met elkaar werken”, vertelt hij enthousiast. En die goesting om samen aan de slag te gaan, zindert door in het gesprek.
De regierol is heel prominent geworden, hoe kijk je daarnaar?
Tom: “Ik begrijp het en het is logisch. Maar het is ook constant zoeken naar een evenwicht met wat de gemeenten willen. Zij verwachten van ons nog vaak een actorrol. Ik snap dat ook. Als er op onze website staat: Dijk 92 presenteert… een theaterstuk of een festival, dan is dat veel meer zichtbaar. Onze rol is veel minder zichtbaar als we achter de schermen zorgen dat partners met elkaar aan tafel zitten of dat er schaalvergroting is waardoor er meer middelen zijn. Een voorbeeld van een concreet project is het digitaal festival dat we in dit najaar organiseren. Iedere gemeente organiseert zijn eigen luik, wij zorgen ervoor dat het als één festival naar buiten gebracht wordt.”
Wat zijn voor jou de voordelen van samenwerking op bovenlokaal niveau?
Tom: “Schaalvergroting en financiële voordelen zijn heel zichtbaar. Voor Stream 92 hebben alle culturele centra samengewerkt om tijdens corona een livestream aan te bieden. Normaal zou dat veel te duur zijn. Misschien zou Dendermonde of Wetteren het een enkele keer hebben kunnen aanbieden. Nu hadden we van januari tot maart elke week een andere artiest. In het begin streamden we vanuit de concertzaal. Na een tijdje hebben we het project uitgebreid naar andere mooie locaties in de streek.”
“Kennisuitwisseling is een ander voordeel. De cultuurcentra zitten om de 4 à 6 weken met elkaar rond de tafel. Die samenwerking bestond al voor er een officiële intergemeentelijke samenwerking bestond. Maar nu groeit het sneller. Niet alleen programmatoren en directie delen info. Voor de digitale maand gaan ook techniekers bij elkaar luisteren hoe ze iets aanpakken.”
Onze rol is veel minder zichtbaar als we achter de schermen zorgen dat partners met elkaar aan tafel zitten of dat er schaalvergroting is waardoor er meer middelen zijn.
“We willen mensen zin geven om ook buiten de grenzen van hun eigen gemeente op ontdekking te gaan.”
80% Potentieel
Waar liggen de uitdagingen voor de toekomst?
Tom: “Een belangrijke doelstelling is intergemeentelijke mobiliteit: mensen zin geven om ook buiten de grenzen van hun eigen gemeente op ontdekking te gaan. Communicatie kan een grote rol spelen om ons publiek open te trekken. Zodat niet alleen de witte middenklasse de weg naar cultuur vindt. Ook smaakverbreding is een mooie kans: zorgen dat mensen dichtbij proeven van iets wat ze nog niet kennen. Concreet komt er een regionale kalender met alle activiteiten op onze website. Daarnaast kunnen we mailinglijsten slimmer gebruiken. Bibliotheken en cultuurcentra hebben vaak maar voor 20% hetzelfde publiek. Dus is er 80% potentieel bij allebei. Als je ook nog eens buiten de gemeentegrenzen gaat kijken, is er nog veel mogelijk.”
Er zijn veel kleine gemeenten in jullie intergemeentelijk samenwerkingsverband en daarnaast Dendermonde. Speelt dat verschil tussen groot en klein?
Tom: “Van nature neemt Dendermonde vaak het voortouw. Ze hebben natuurlijk ook meer budget en personeel. Bovendien laten ze wel de ruimte aan de anderen. Als het over maker spaces gaat, heeft Buggenhout veel meer kennis en dan zijn zij aan zet. De kleine gemeenten beseffen zelf dat ze niet groot zijn en zij kunnen vaak veel meer realiseren dankzij de samenwerking.”
Stemmen jullie het culturele aanbod in de regio op elkaar af?
Tom: “Ja, er is overleg. Echt afstemmen doen we niet, eerder elkaar informeren. Zo zorgen de cultuurcentra dat pakweg Bart Peeters geen twee keer in dezelfde maand naar onze regio komt. En ze maken ook prijsafspraken zodat een ticket voor een gelijkaardig concert eenzelfde prijs krijgt. Om het aanbod met elkaar te matchen is het water voorlopig nog te diep. Daar spelen de belangen van de lokale schepenen nog een te grote rol in.”
Intergemeentelijk samenwerken? Regierol? Krik je kennis op
Opereren als een kleine vzw
Brengt dat veel onderhandelwerk met zich mee, die lokale belangen?
Tom: “Als ik het vergelijk met mijn collega-coördinatoren valt het mee. We opereren als een kleine vzw. Het politieke niveau zit in onze raad van bestuur, maar zij geven ons veel vrijheid. Heel veel beleidsvoorbereiding gebeurt met de stuurgroepen. Zo zitten die lokale belangen er van bij het begin in en kan de politiek al bepaalde accenten naar voor schuiven. Wat ik wel zou willen is dat er meer participatie is vanuit het beleid, dat iedereen meeschrijft aan onze plannen. Zo is er meer buy-in op voorhand. Daarom werken we nu aan een checklist met criteria om te bepalen wanneer een samenwerking gelukt is. Zo kunnen we veel duidelijker zeggen: dit project is geslaagd.”
Welke werven liggen er nog open?
Tom: “Met stip op één: nog meer samenwerking creëren. Er zijn heel logische linken tussen partners: onderwijs en cultuur is een match made in heaven, dus het zou raar zijn als ze niet samenwerken. Maar je kan nog een stap verder gaan: misschien kan je ook samenwerken met een ziekenhuis of met lokale ondernemers. Voor onze digitale week zou het geweldig zijn als ook de techbedrijven uit de regio meedoen. Niet omwille van de centen – vaak de drijfveer voor zo’n samenwerking – maar omdat er een inhoudelijke match is. Ook het verenigingsleven kunnen we nog veel meer betrekken. We zijn een regio met weinig professionele spelers, dus zijn er andere partners die een rol kunnen spelen in cultuurspreiding. En dan bedoel ik niet alleen de grote organisaties zoals het Davidsfonds of Femma, maar ook een lokale muziekband. Wij kunnen hen bijvoorbeeld ondersteunen in de communicatie.”
GE/LEERD
Dijk92 is nog té veel: 9 partners die
binnen hun terrein hun ding doen.
Bibliotheken werken samen met bibliotheken, cultuurcentra met cultuurcentra.
Als we iets doen rond mediawijsheid wil ik niet alleen de jeugdprogrammatoren van de
bibliotheek betrekken. Ook de cultuurcentra. Het boekstartproject is een mooi begin.
Bibliotheken werken samen met de Huizen van het Kind rond leesbevordering.
GE/LUKT
Door corona kon de jeugdboekenmaand niet doorgaan. Klassen mochten niet naar de bibliotheek komen, dus hebben we de bibliotheek naar de klassen gebracht. We hebben 680 dozen gemaakt met een feestpakket en knutselopdrachten. Een logistieke nachtmerrie, maar wél een groot succes. Een kleinere gemeente als Wichelen zou zo’n project nooit in z’n eentje kunnen realiseren. Door samen te werken, lukt het wel.
Klassen niet naar de bibliotheek? Dan brengen we de bibliotheek naar de klas.
Wat is cultuur voor Tom?
Cultuur is voor mij een manier om in het leven te staan. Soms lachen en grollen, maar ook een kans om dingen bij te leren en te groeien.
Dijk92 is het intergemeentelijk samenwerkingsverband cultuur tussen Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Hamme, Laarne, Lebbeke, Wetteren, Wichelen en Zele.
Laarne en Wetteren worden binnenkort ingedeeld bij referentieregio Gent, dan bestaat de IGS nog uit 7 gemeenten.
Tom Van De Velde
Tom Van De Velde is sinds een jaar de cultuurcoördinator van Dijk92.
