Inspringtheater laat stem van mensen in armoede luider klinken
Tekst / Veerle Weeck / november 2024
“Het leven kan je vergelijken met de koers. Je hebt mensen die — omdat ze het goed hebben — snel kunnen fietsen, en zij die trachten te fietsen. Mensen die met de wind in de rug door het leven fietsen en zij die harder moeten trappen. Via het project ‘Open kaart spelen. Een inspringtheater over kansarmoede.’ willen we het inlevingsvermogen tussen die twee groepen versterken, vooroordelen aanpakken en ontmoeting stimuleren.”
Aan het woord is Haike Maelfeyt, educatief medewerker van Avansa Oostende Westhoek. Samen met de stad Ieper, de gemeenten Zonnebeke en Langemark-Poelkapelle, CM Gezonde Buurt en theatermaker Lucas Vandenbussche werkt ze momenteel aan de uitrol van dit project.
In dit artikel geven initiatiefnemers Sven Geldof (diensthoofd vrije tijd en ontwikkeling van de stad Ieper), Haike en Lucas meer tekst en uitleg over hun grensverleggende samenwerking.
Idee
Haike Maelfeyt: “Met het project ‘Open kaart spelen. Een inspringtheater over kansarmoede.’ willen we de stem van mensen in kansarmoede luider laten klinken. Door hun dagelijkse realiteit in theaterscènes te verwerken en het publiek letterlijk te laten ingrijpen op wat zij ervaren, willen we wederzijds begrip versterken en verbinding creëren. Het uiteindelijke doel is om via deze voorstellingen te reflecteren op de communicatie tussen kanshebbers en mensen die minder kansen hebben, om zo tot verandering te komen op het niveau van het individu en de maatschappij.”
Lucas Vandenbussche: “Inspringtheater vertrekt vanuit verteltafels, waarbij mensen die leven in kansarmoede een zestal keer rond de tafel gaan zitten. Tijdens die bijeenkomsten bespreken ze waar zij tegenaan lopen. Wat daar verteld wordt, zetten we om in een inspringtheater, bestaande uit een 12-tal scènes van 2 à 3 minuten. Die brengen we voor een publiek, waarbij acteurs het woord nemen. Eerst wordt de scène integraal gespeeld. Bij het herspelen kan het publiek de scène stilleggen en een interventie op het speelvlak doen, om de situatie te verbeteren. Daarna begeleid ik een korte reflectie tussen toeschouwers en spelers, gebaseerd op wat we gezien en ervaren hebben.”
Contact
Vragen? Neem contact op met Haike Maelfeyt: haike.maelfeyt@avansa-ow.be
Aanpak
Sven Geldof: “Om ervoor te zorgen dat de juiste mensen in de verteltafels terechtkomen, zorgen we via ons lokaal netwerk vrijetijdsparticipatie voor de toeleiding van personen. We stellen vlot bereikbare locaties ter beschikking waar de verteltafels kunnen doorgaan, en voorzien in een latere fase plekken waar het inspringtheater kan plaatsvinden. Om de drempel te verlagen, vinden de verteltafels bijvoorbeeld dicht bij een station of bushalte plaats. Voor het inspringtheater kiezen we dan weer voor locaties met een vlakke vloer. Inspringtheater vraagt immers niet om een zaal met podium. De afstand tussen het speelveld en het publiek moet zo klein mogelijk zijn.”
Haike: “Vanuit Avansa staan we in voor de procesbegeleiding en de begeleiding van de verteltafels. Ik zorg vanuit Avansa voor een warm onthaal en waak erover dat iedereen zich veilig voelt. Aangezien deelnemen aan de verteltafels ook wel een engagement vraagt, trachten we de betrokkenheid hoog te houden, zodat iedereen blijft deelnemen en het nut ervan blijft inzien.”
Lucas: “Voor het inspringtheater zelf doen we beroep op acteurs, maar dat zijn niet per definitie mensen uit het amateurtheater. We zoeken vooral naar authenticiteit. Wat de acteurs brengen, moet realistisch en dicht bij zichzelf aanvoelen, omdat de drempel om in te springen zo ook verkleint. Het repetitieproces zal ik begeleiden. Tijdens het inspringtheater zelf ben ik dan weer een soort vertaler tussen de polariteiten die in de zaal zitten. Ik wil de diversiteit in de zaal laten horen, door verschillende meningen aan bod te laten komen.”
Samenwerking
Sven: “De stad Ieper, de gemeente Langemark-Poelkapelle, de gemeente Zonnebeke, Avansa, de CM, een theatermaker. In dit project kruisen verschillende wegen elkaar, maar dat loopt zeer vlot. We zetten in op elkaars expertise en vertrouwen elkaar. Er wordt niet gekeken of alles wat we doen perfect in evenwicht is. Een samenwerking is geven en nemen, en een kwestie van open gesprekken te kunnen voeren. En dat verloopt allemaal zeer organisch.”
Haike: “Ook het schrijven van het projectdossier bracht ons dichter bij elkaar. Het is immers niet eenvoudig om een idee in een structuur te gieten, waarbij het aantal tekens per antwoord beperkt is. Je moet samen echt tot de essentie komen. Bovendien staan in het aanvraagdossier ook vragen waar je soms nog niet over hebt nagedacht. Door daar samen over te reflecteren, vind je elkaar steeds meer, waardoor je uiteindelijk op één lijn uitkomt.”
Lucas: “De taken zijn tussen ons ook goed verdeeld. De lokale besturen staan in voor de toeleiding en praktische ondersteuning, Avansa en de CM zorgen voor de procesbegeleiding en ik schrijf, regisseer en modereer het uiteindelijke inspringtheater.”
Haike: “Omdat de doelstelling zo nauw aansluit bij onze werking, heb ik het komende jaar de helft van de tijd in mijn takenpakket voor dit project vrijgehouden. Zo kunnen we er in de diepte mee aan de slag gaan. Meer inlevingsvermogen en empathie tussen de groepen bereiken en mensen uit kwetsbare posities versterken, is immers de kern van onze organisatie.”
Sven: “Als lokale besturen kunnen we dergelijk project niet alleen dragen. Daar hebben we op het vlak van personeel de ruimte niet voor. Door op grotere schaal samen te werken en in te haken op de doelstelling van Avansa werd dit project wél haalbaar. Een win-win langs alle kanten.”
Verduurzamen
Lucas: “Tijdens het inspringtheater worden – voor alle niveaus – ideeën tot verandering genoteerd. Wat zou verbetering kunnen teweegbrengen op microschaal (persoonlijk vlak), op niveau van de werking van organisaties en instituten, op beleidsschaal, en dus op maatschappelijk niveau? We bundelen de resultaten van de verschillende voorstellingen in een signaaldocument voor lokale actoren. En ook via de pers maken we de resultaten bekend, zodat ook anderen de signalen kunnen capteren. Inspringtheater is geen entertainment op zich. We willen ook effectief iets veranderen; zorgen voor meer verbinding en onderling begrip tussen mensen en de polarisering in de maatschappij tegengaan.”
Haike: “Dit project hebben we apart van CO7 (samenwerkingsverband voor cultuur en erfgoed in de zuidelijke Westhoek) opgezet, maar zij volgen vanop de zijlijn met veel interesse mee. We gaan het project via CO7 ook promoten. Wie weet krijgt hetzelfde idee zo wel een vervolg in de ruimere regio, en kunnen we het project of de voorstelling daardoor ook elders laten plaatsvinden. Ik zie dit inspringtheater als een startpunt. Ik kijk uit naar wat de toekomst brengt.”
