Detentieradio brengt de buitenwereld binnen

Radio Begijnenstraat is een ongoing audioproject in de psychiatrische vleugel van de Antwerpse gevangenis. Elke week organiseert vzw hell-er creatie- en opnamesessies. Onder leiding van een kunstenaar werken de bewoners er, in groep en individueel, aan een radio-uitzending. Het resultaat is een podcast van ei zo na drie kwartier gevuld met de meest uiteenlopende contributies; een knip-en-plak-montage gaande van levensverhalen tot poëzie, van eigen teksten en muziek tot voordracht en drama.

Wie moeilijke doelgroepen en plaatsen wil bereiken, moet inzetten op een structurele aanwezigheid en op écht samenwerken met de plek en de mensen die er leven.

Radio Begijnenstraat loopt sinds 2012 in de gevangenis van Antwerpen en is sinds 2016
ook buiten de muren te beluisteren. Elk jaar produceren ze zo tussen de drie en de zes
radio-uitzendingen.
Één podcast =

• 40 minuten eerder ongehoorde stemmen
• 1 uitzending per maand op FM/online
• 15 van de 60 bewoners werken actief mee
• 10 werken sporadisch mee, of als publiek

Katrin Lohmann was met een achtergrond als actrice en dramatherapeute niet helemaal vertrouwd met het medium radio. Maar in de context van detentie en afzondering merkt ze dat dit project perfect resoneert met de diverse profielen van de bewoners. Ook de setting binnen de Antwerpse vleugel F bleek perfect. Je kan er opnemen on the spot, zonder veel gedoe en middelen, en repeteren hoeft ook al niet. De anonimiteit van de radio laat het toe om kwetsbare verhalen te vertellen. En tegelijk is een stem zo persoonlijk en echt. Die stemmen en klanken creëren een hele wereld in je hoofd. Veel groter dan in een cel past.

Vertrek vanuit de goesting en de mogelijkheden van de ander, niet die van jezelf. Da’s niet enkel noodzakelijk, maar ook vaak verrassend voor wie participatief wil werken.

Katrin vormt samen met Nelle Van Damme de vzw Hell-er die het project Radio Begijnenstraat mogelijk maakt. Nelle werkt als psychologe in het zorgteam van de gevangenis van Antwerpen. Zij neemt het dagelijkse reilen en zeilen van het project voor haar rekening, terwijl Katrin instaat voor de artistieke coördinatie. Die aanwezigheid van het zorgteam justitie garandeert toeleiding, veiligheid en nazorg. Maar als het aankomt op samenwerkingen met andere kunstenaars, toonmomenten in het veld of subsidies aanvragen, dan zijn het enkel Katrin en Nelle die de beslissingen nemen. Ze geven het project allebei ook de nodige ruchtbaarheid en tijd in de spotlights.

En voorzie iets lekkers: een koekje bij de kunst doet wonderen.

Wat dit project zo uitzonderlijk maakt, is dat het zowel qua vorm als inhoud de enige duurzame prison radio in België is. Helaas staan er tegenover al deze jaren van doorgedreven, aanhoudende inzet nog steeds geen structurele middelen. De vzw blijft vooralsnog afhankelijk van projectsubsidies, wat concreet betekent dat ze nog elk jaar vechten en vrezen voor hun bestaan.

De doelgroep van psychisch zieke daders is niet bepaald de meest populaire. Doordat weinig mensen op hen inzetten blijven de bewoners vaak nog meer geïsoleerd achter dan hun door hun detentie alleen. Radio Begijnenstraat transporteert deze gemarginaliseerde stemmen naar de maatschappij en brengt tegelijkertijd de wereld binnen in de gevangenis.

hell-er vzw is een collectief met artistieke en therapeutische inslag. Het faciliteert en produceert structurele kunstprojecten op vleugel F van de gevangenis van Antwerpen. hell-er gelooft in de mogelijkheid van kunst om een bijdrage te leveren aan een humaner detentie- en interneringsbeleid, waarin expressie, cultuur(participatie) en sociale relaties centraal staan. Het werkt vanuit een professionele artistieke ambitie en expertise, én schuwt niet het werken in, met en vanuit de marge van de maatschappij. Hell-er beschikt daarbij over een therapeutische methodiek en kennis.