Dalilla Hermans – De kunst van het gesprek

Ik wil vooral vertellen over wat ik onderweg geleerd heb — over hoe we tot bepaalde beslissingen zijn gekomen binnen Brugge 2030, en wat dat zegt over werken in en met een stad.

In het voorjaar van 2023 solliciteerde ik voor de functie van trajectcoördinator van Brugge 2030. Geen evidente stap: ik was bezig met theater, met schrijven, met opiniestukken, en had niet gedacht dat ik opnieuw in een structurele functie zou stappen. Toch voelde ik: hier kan ik iets betekenen.

Een kantelpunt kwam jaren eerder, in 2015. Ik was hoogzwanger toen ik deelnam aan een protestactie in Antwerpen. De toenmalige burgemeester had uitspraken gedaan over de “meerwaarde” van mensen met migratieachtergrond. Op mijn bord stond: “Diversity is reality, is the future.” Dat vat nog steeds samen wat ik geloof.

Superdiversiteit is geen toekomst — het is realiteit. Niet iets dat nog op ons afkomt, maar iets waarin we al leven. En er is geen weg terug.

Een paar jaar later werd ik seizoensdenker bij het Concertgebouw Brugge, rond het thema Ik ben weer velen. Voor mijn eigen avond nodigde ik de Rwandese zangeres Teta Diana uit. Er kwamen bussen vol mensen uit de diaspora, en plots zat die prestigieuze zaal vol kleur. Wat bedoeld was als een gewoon concert, werd een feest. De medewerkers vertelden achteraf: “We hebben nog nooit zoveel mensen spontaan zien dansen.”

Zo’n moment toont wat representatie kan doen. Ik richtte samen met vrienden ook Weerwoord comedy op: een open mic-avond in Brugge, geïnspireerd op Mama’s Open Mic in Antwerpen. Een laagdrempelig podium waar iedereen welkom is om iets te delen. Intussen is het een warme community geworden, gedragen door jonge vrijwilligers — een plek waar mensen hun eerste stappen zetten in de kunsten.

Niet lang daarna, toen ik net terug in Brugge woonde, hoorde ik toevallig tijdens een stadsactiviteit dat Brugge de stad is met de grootste Aziatische gemeenschap van België. Ik wist dat helemaal niet. En ik dacht: als ik dat niet weet, dan weten veel anderen dat ook niet. Dat betekent dat een groot deel van deze stad niet gerepresenteerd wordt, dat hun verhalen niet gezien of gehoord worden.

Daarom organiseerde ik samen met het cultureel centrum het panelgesprek Asian Representation in Bruges. Ik nodigde vooral Aziatische makers, schrijvers en denkers uit en liet hen zelf de avond vormgeven. Ik was eerlijk gezegd bang dat het publiek volledig wit zou zijn. Met dan ook nog een zwarte vrouw die een Aziatische avond presenteert, hoe zou dat vallen? Maar die angst bleek ongegrond. 

Er was een gemengd publiek, met opvallend veel Bruggelingen met Aziatische roots. Voor veel van hen was het de eerste keer dat ze zichzelf herkenden in een cultureel programma. Dat moment heeft me opnieuw bevestigd: representatie gaat niet over cijfers of quota, maar over de kans om jezelf terug te zien in het verhaal van je stad.

Toen de vacature voor Brugge 2030 verscheen, dacht ik: hier kan ik iets betekenen. Niet alleen om een titel binnen te halen, maar om ook cultuur als middel tot verbinding te gebruiken. We hebben de titel niet gewonnen, maar wél iets waardevols opgebouwd: nieuwe mensen, nieuwe samenwerkingen, nieuw vertrouwen.

Ons thema was The Art of Conversation – de kunst van het gesprek. Anderhalf jaar lang wilden we zoveel mogelijk gesprekken starten, tussen zoveel mogelijk mensen. We werkten samen met schrijvers, jongeren, nieuwkomers en zelforganisaties. Dat leidde tot onverwachte verbindingen en tot mensen die zich voor het eerst deel voelden van de culturele wereld.

We lanceerden een open call met Brugge 2030, op zoek naar projecten van nieuwe kunstenaars of nieuwe samenwerkingen met gevestigde waarden rond The art of Conversation. Vanuit de vraag: “Heb je een idee dat een gesprek op gang brengt? Kom het vertellen, en wij geven je de middelen.” Die simpele uitnodiging bracht een stroom aan ideeën op gang, ook van mensen die zichzelf nooit als ‘cultureel’ hadden beschouwd.

We hebben ook letterlijk Brugge volgehangen met vlaggen met dertig vragen. Om het gesprek zichtbaar te maken, ook in de straten.

Wat ik vooral leerde: representatie en participatie vragen tijd. Je moet willen zien wie er allemaal in je stad leeft, en beseffen wie zich niet herkent in je verhalen. De blinde vlekken en de onzichtbare hekken verdwijnen niet vanzelf. En niet elke drempel is financieel: de avond met de Rwandese zangeres was niet gratis, maar mensen kwamen omdat het voor hen betekenisvol was.

We hebben in dat proces ook gewerkt met ambassadeurs uit verschillende gemeenschappen — mensen die het vertrouwen hadden van hun omgeving en als brugfiguren optraden. Dat maakte het contact veel natuurlijker. Zij verspreidden het woord, gingen het gesprek aan in hun eigen netwerken en hielpen drempels verlagen op een manier die wij als organisatie nooit alleen hadden kunnen doen.

Co-creatie vraagt vertrouwen. Je kan geen cultuurbeleid “voor iedereen” maken als je niet samen met iedereen beslist wat dat betekent. Geef mensen niet alleen toegang tot je infrastructuur, maar ook tot je budgetten. Geef de sleutels af. Dat vertrouwen betaalt zich terug in betrokkenheid.

En ja, soms mislukt iets. Wij vielen af in de eerste ronde van Brugge 2030. Maar falen mag. In cultuur hoeft niet alles een succes te zijn. Niet alles moet op voorhand meetbaar zijn. Af en toe is het falen juist wat ervoor zorgt dat er daarna betere dingen kunnen ontstaan.

Mijn grootste les?
Wees niet bang om te vallen. Sta gewoon weer op en doe voort. Durf loslaten. Durf vertrouwen geven. Durf experimenteren, ook als het niet zeker goed afloopt. Beleidsmakers en cultuurwerkers mogen daar best wat stoerder in worden. Want alleen wie risico’s neemt, opent de deur voor iets nieuws.

Dalilla Hermans is schrijver, theatermaker en verhalenverteller. Ze werkte de voorbije jaren als coördinator van Brugge 2030 en is actief in uiteenlopende culturele en maatschappelijke projecten. In haar werk staan representatie, verbinding en de kracht van verhalen centraal.