Veggie = Halal verbindt cultuur, voeding, ecologie en ondernemen
December 2020 — Tot welke meerwaarde kan het onbekende, het ongewone leiden? Deze vraag stond centraal tijdens de 1e editie van OP/HEF in oktober 2020. We legden deze vraag voor aan sociaal-cultureel werker, Amani El Haddad van VOEM vzw. En, het verhaal van Veggie = Halal leidt ons meteen naar 2021. In januari start OP/TIL met het leggen van linken tussen ondernemers van binnen en buiten de cultuursector.
Tekst / Birgit Van Asch
Amani El Haddad vervolledigt als sociaal-cultureel werker de Gentse tak van VOEM vzw, een organisatie die moslims en niet-moslims verenigt via sociale en culturele activiteiten. VOEM luistert naar de wensen van haar leden en vertaalt die naar breed gedragen, maatschappelijke initiatieven. Met alle ruimte voor proberen, mislukken en het onbekende. Met Veggie = Halal verbindt VOEM een socio-cultureel verhaal aan de ondernemerswereld.
"Veel organisaties die werken rond een plantaardig eetpatroon, zijn heel wit en laten weinig ruimte voor diversiteit."
Veggie = Halal, een plantaardig eetpatroon in alle diversiteit
“In het licht van ons nieuwe beleidsplan, besloten we een aantal van onze lopende projecten scherp te stellen,” brandt Amani los. “Het werd een interessante oefening: Wat is onze core business en die van onze leden en wat diepen we graag verder uit?”
Eén van de projecten die de eindstreep haalden, was Veggie = Halal. Een samenwerking met EVA vzw die 3 jaar geleden ontstond. Veel organisaties die werken rond een plantaardig eetpatroon, zijn heel wit en laten weinig ruimte voor diversiteit. Dat kan anders.
“VOEM vzw organiseert elk jaar internationale iftars, traditioneel de maaltijd die moslims nuttigen na zonsondergang,” vertelt Amani. “We vonden het jammer dat sommige mensen alleen vierden, terwijl iftars in hun land van herkomst net feesten zijn waarbij iedereen samenkomt. We wilden voor iftars zorgen waar moslims en niet-moslims samen aan tafel genieten van eten en cultuur. Vanuit onze leden kwam de vraag naar plantaardige alternatieven. Zo ontstond Veggie = Halal. Met als resultaat: een eigen label, een bijbehorende kaart met daarop alle Gentse restaurants die plantaardige alternatieven voorzien, een sneukeltocht* langs die restaurants in het thema van de Gentse migratiegeschiedenis en een cateringteam dat in te huren is en online workshops geeft.”
*Sneukelen is West-Vlaams voor snoepen. Bij een sneukeltocht ga je van plaats tot plaats om te proeven van verschillende lekkernijen.
“Ons kookteam bestaat uit vrouwen uit verschillende hoeken van de wereld, met koken als gedeelde passie. Het doel van dat project is zorgen dat deze vrouwen zich in een veilige omgeving kunnen professionaliseren.”
"Dat gaat veel verder dan koken om te koken, dat gaat om emancipatie."
Bottom-up als voorwaarde voor transdisciplinair werken
Het team van VOEM is druk in de weer om de community rond Veggie = Halal opnieuw te herdenken. De steden waar VOEM actief is – Gent, Antwerpen en Brussel – zullen eigen netwerkgroepjes krijgen die lokale projecten begeleiden. De overkoepelende organisatie zal hen ondersteunen. Maar het gaat in de eerste plaats om lokale vrijwilligers. VOEM wil zoveel mogelijk van onderuit werken. Die bottom-up aanpak maakt volgens Amani absoluut de kern uit van hun transdisciplinaire praktijk en cross-sectoraal werken.
“Naast de community rond Veggie = Halal zijn we ook gestart met catering. Ons kookteam bestaat uit vrouwen uit verschillende hoeken van de wereld, met koken als gedeelde passie. Het doel van dat project is zorgen dat deze vrouwen zich in een veilige omgeving kunnen professionaliseren. Samen met hen bekijken we welke workshops zij nodig hebben om volwaardig deel te nemen en we bekijken hoe we hun persoonlijk traject kunnen vormgeven. Ze komen in contact met nieuwe mensen, breiden hun netwerk uit en oefenen hun Nederlands. Dat gaat veel verder dan koken om te koken, dat gaat om emancipatie.”
“Bij de Taalbar zorgen we ook altijd voor sessies waarbij we de deelnemers vragen wat zij graag willen doen of leren,” gaat Amani verder. “Wij hebben wel een idee van wat we kunnen organiseren. Maar misschien zitten zij daar helemaal niet op te wachten. Een tijd geleden vroegen we de vrouwen van de Brugse Poort wat zij als groep interessant vonden. Daar kwam een lingerie-workshop uit. Niet meteen iets waar wij aan dachten. Maar dat is net het leuke. Je krijgt heel andere input.”
Veggie = Halal verbindt cultuur, voeding en ecologie. Met Beyond the Lines – Calligraffiti Belgium werkt VOEM rond schilderkunst en street art. Met Slam Aleikum verwerken jonge mensen met migratieroots hun ideeën en wensen over de maatschappij op een creatieve manier in slam poetry en storytelling.
“Wij bekijken het zo: dit is allemaal cultuur,” vat Amani samen. “En cultuur is ons middel om sectoren en mensen met elkaar te verbinden. Soms vergeet ik hoe belangrijk dat is voor onze werking. Gewoon omdat het voor ons zo natuurlijk voelt.”
"Wij bekijken het zo: dit is allemaal cultuur. En cultuur is ons middel om mensen en sectoren met elkaar te verbinden. Soms vergeet ik hoe belangrijk dat is voor onze werking. Gewoon omdat het voor ons zo natuurlijk voelt."
Laat het onbekende toe
Sommige partners laten het onbekende minder makkelijk toe. Sommigen kunnen of durven de meerwaarde van dingen die ‘anders’ zijn niet zien. VOEM vzw moet zich vaker dan nodig extra bewijzen, omdat hun leden-kunstenaars bijvoorbeeld een diverse culturele achtergrond hebben.
“Het gebeurt wel eens dat we een maker voorstellen en we de reactie krijgen: ‘We willen gerust samenwerken, maar het moet wel artistiek kwalitatief zijn.’ Ik krijg kriebels van die disclaimer. Het voelt alsof je gesprekspartner er meteen vanuit gaat dat we de kwaliteit niet kunnen garanderen. Terwijl onze artiesten vaak mensen zijn die in hun land van herkomst bijvoorbeeld voor het nationaal orkest speelden.”
“We zijn op een punt gekomen dat wanneer het gevoel niet goed zit bij zo’n samenwerking, we het gewoon niet doen. We zijn veel strikter op wat we onze triple win noemen: winst voor de partner, voor VOEM en onze leden. Als de winst maar eenzijdig is, heeft de samenwerking weinig zin. Wij proberen echt om het positieve in de kijker te zetten, om onze leden de kracht te geven om hun talenten verder uit te diepen.”
"We zijn op een punt gekomen dat wanneer het gevoel niet goed zit bij zo’n samenwerking, we het gewoon niet doen."
Maak ruimte voor experiment, houd een plek vrij voor mislukken
Kunst en cultuur als middel tot verbinding, tussen moslims en niet-moslims. Kunst en cultuur om de eigen achterban te empoweren. Dat kunst en cultuur een centrale plek krijgen in het werk van Amani en collega’s, zoveel is duidelijk. En wat kunnen andere sectoren van de culturele wereld leren?
“Toen ik destijds bij VOEM vzw aan de slag ging, zei mijn coördinator: ‘Bij ons kan je geen fouten maken. Het is beter dat je iets probeert en dat het niet lukt, dan dat je niets probeert.’ Dat is me altijd bijgebleven.
Wat ik zo waardeer aan de culturele sector en wat ik zelf erg belangrijk vind, is dat je altijd creatief moet blijven. Durven outside the box te denken, durven experimenteren. Die open ruimte moet er echt zijn. Laat dat het enige positieve aan deze hele pandemie zijn. We werden flink uitgedaagd om op een andere manier te gaan nadenken. In dat opzicht vind ik jaarplannen bijvoorbeeld een hindernis. Ik denk dat je zeker een paar lijnen kan uittekenen van wat je ongeveer wil bereiken dat jaar. Maar alles op voorhand vastleggen, geeft de doodsteek aan onze creativiteit en zorgt er bovendien voor dat je sneller zal panikeren. Ik zie het liever zo: het is wat het is, probeer met de situatie om te gaan en beschouw het als een kans om nieuwe dingen te proberen.”
Een trotse tandem: artistiek én commercieel denken
Waar het culturele veld andersom zelf nog wat bij te schaven heeft? Daarover is Amani zo mogelijk nog gedecideerder:
“Marketingstrategieën. Het kan echt niet dat organisaties nu nog met paint of word flyers in mekaar knutselen. Onze sector moet zichzelf beter leren verkopen en trots zijn op zichzelf. Wij zijn bijvoorbeeld ontzettend trots op VOEM en dat willen we tonen aan de buitenwereld. Culturele organisaties kunnen ook goede zakenpartners zijn, die alles professioneel op orde hebben. Een marketingstrategie is daar een belangrijk onderdeel van. Veel culturele organisaties lijken te denken dat jezelf verkopen en trouw blijven aan je artistieke kern niet hand in hand gaan. Maar die tandem kan net een meerwaarde vormen. Bepaal waar je creatieve kern zit, wat je sterk maakt en vertaal dat naar een campagne die je breder zichtbaar en dus toegankelijker maakt.”
Amani El Haddad
Amani studeerde arabistiek en werkt vandaag als sociaal-cultureel werker voor VOEM vzw. De organisatie brengt mensen met diverse achtergronden samen, via cultuur.
