Oldscool Festival, een statement tegen
betutteling en een ode aan
de oudste generatie

Welke culturele projecten verleggen grenzen? En hoe doen ze dat? Verken een nieuwe culturele ruimte aan de hand van een kort portret. Mét optillende tips voor jouw praktijk.

Geertrui Coppens van Oldscool Festival vertelt en geeft tips

Tekst / Veerle Weeck

“Er zijn in mijn leven al heel wat zotte projecten de revue gepasseerd, maar hier ga ik waarschijnlijk het vaakst aan terugdenken als ik zelf oud ben.”

Als televisiemaakster en creatieve duizendpoot Geertrui Coppens vertelt over het tweedaags Oldscool Festival dat ze begin september 2023 in WZC Wilgendries (Voorde) opzette, komen honderden verhalen, en soms ook tranen. Van oprechte ontroering.

“De manier waarop verschillende generaties met elkaar in verbinding gingen. Hoe het woonzorgcentrum dankzij het festival ineens een coole plek werd, waar bewoners én personeel fier op zijn. In één weekend tijd heb ik meer kippenvel gekregen dan in een heel jaar.”

Het Oldscool Festival is een project van Zie Ze Zingen. Onder het motto Een groep klinkt nooit vals startte de organisatie in 2015 met creatieve singalong-concepten, vanuit de overtuiging dat niks zo instant verbindend werkt als samenzang. Maar het bleef niet bij zingen alleen. De drang om een stap verder te gaan in sociaal-creatieve innovatie zorgde voor tal van nieuwe projecten. 

Geertrui: “Vastgeroeste patronen in de samenleving doorbreken, zorgen voor versmelting over generaties en andere segmenten heen. Dat is wat we met Zie Ze Zingen willen doen. In ons eerste rusthuisfestival komen al die elementen samen. Het Oldscool Festival is een ode aan de oudste generatie. Een warm statement tegen betutteling. Met een eigenzinnige – niet elitaire – programmatie voor oldies en jonkies, in een echte festivaltent.”

Geertrui: “Dit project is elementair terug te brengen tot mijn eigen angst om eenzaam oud te worden. Ik wil geen druk zetten op mijn enige zoon, en wil dus niet dat mijn contact met de buitenwereld zou afhangen van de hoeveelheid (familie)bezoekjes. Dus ontstond het idee om mezelf tot ‘binnenwipper’ van de woonzorgcentra te maken. Door initiatieven in de woonzorgcentra op te zetten, wil ik mensen en werelden naar binnen lokken, zodat het rusthuis een place to be wordt: een plek waar het leven bruist en passeert.”

Het Oldscool Festival is een statement tegen de sociale en culturele vereenzaming van ouderen. Om tot de line-up van het festival te komen, werden try-outs georganiseerd in verschillende woonzorgcentra in Oost- en West-Vlaanderen.

“We experimenteerden met uiteenlopende genres: burlesque, comedy, silent disco, beatbox, singalongs met humor, theater … en merkten dat de mooiste dingen ontstonden als er interactie mogelijk was tussen verschillende generaties. Die generation mash ups zijn zo krachtig”, vindt Geertrui.

Het tweedaags festival zelf was de afsluiter van dat experiment, met meer dan 700 deelnemers uit WZC Wilgendries en de omringende woonzorgcentra, familie, vrienden en buren. Voor de organisatie kreeg Geertrui carte blanche, wat niet betekent dat ze alles alleen deed. Zo kwam het draaiboek van het festival tot stand dankzij een fijne samenwerking met de directeur, het personeel en de bewoners van WZC Wilgendries.

Geertrui: “Uit die gesprekken heb ik bijvoorbeeld geleerd dat de meeste bewoners houden van regelmaat, waardoor we het basisprogramma van 14 tot 17 uur inplanden. Of dat je bij de keuze van de snacks de mensen met slikproblemen niet mag vergeten. In elke beslissing stonden de bewoners centraal. Zij waren de vips, de Mick Jaggers en Dolly Partons waar alles om draaide.”

Willy Sommers en Ingeborg, die tijdens het festival optraden, stonden bewust niet op de affiche vermeld.

“De echte vedetten waren niet de BV’s, maar de bewoners”, zegt Geertrui. “Zij kregen een gouden festivalbandje met extra verwennerijen. Het was Willy Sommers die vroeg of hij met hen op de foto mocht staan, en niet omgekeerd. Om tot dat omdenken te kunnen komen, heb je empathische artiesten nodig die zichzelf niet te au sérieux nemen, die met humor elke situatie kunnen opvangen.”

Aan jeugdverenigingen die wilden meewerken, werd gevraagd om een motivatiebrief te sturen. In ruil voor hun engagement kregen ze wat centen in kas.

Geertrui: “De taak van de scouts, Chiro en KSA ging veel verder dan de aankleding verzorgen en zomerbar bemannen. Aan de 50 jongeren werd gevraagd om continu in interactie met de ouderen te gaan, en hen op een speelse manier als vips te behandelen.

Om daartoe te komen, was het belangrijk om de inleving van de jongeren permanent te activeren. De jaren 50-outfit die ze droegen, hielp hen daarbij. Net als het herhalen van de motiverende boodschappen: ‘Vertrek vanuit het gevoel dat jullie super vereerd zijn dat jullie de bewoners ‘mogen’ bedienen. Bedenk dat het jouw toekomstige jij is die daar zit’. Dat werkte als zot. Eens de fase van onwennigheid voorbij ontstond een vanzelfsprekende kameraderie tussen de verschillende generaties. Die verbinding zien en voelen, dat was zo schoon.”

Het Oldscool Festival heeft bewezen dat de tijd rijp is voor generation mash ups.

Geertrui: “Ouderen zijn zot van rock ’n roll. Tieners koketteren met vintage. Heb oog voor die kruisbestuiving en zet erop in. We kunnen zoveel leren van elkaar. Laat ouderen genieten van de bruisende energie van jongeren. En toon jongeren dat vertragen niet per definitie saai is. Dat simpelweg op een bankje zitten en alles aanschouwen ook vervullend kan zijn.”

Dat bleek ook tijdens de opbouw van het festival, die even belangrijk bleek als het festival zelf.

Geertrui: “De bewoners genoten zichtbaar van de manier waarop de techniekers de festivaltent rechtzetten, hoe jongeren de zomerbar opbouwden of samen dansten tijdens de silent disco op zaterdagavond. Sommigen keken vanop afstand. Anderen deden mee.”

“Het Oldscool Festival heeft heel wat intergenerationele troeven getoond. Ik hoop dat dit leidt tot andere experimenten, zodat het woonzorgcentrum een soort dorp wordt dat verschillende generaties met elkaar verenigt. Een Chiroactiviteit in het woonzorgcentrum, een vintagemarkt in samenwerking met de kringloopwinkel, een zomerbar uitgebaat door de verenigingen, een try-out van een voorstelling, een wekelijkse boerenmarkt, een pop-up bakkerij of yogalessen … Er is zo veel mogelijk.”

Bij de organisatie van het festival heeft Geertrui weinig drempels ervaren.

“De grootste uitdaging voor een project als het Oldscool Festival is om profielen te vinden die enthousiasme kunnen overbrengen, die empathisch in het leven staan. Het woonzorgcentrum is geen plek waar je gewoon iets programmeert en daar stopt het. Je moet het project doorleven, aanwezig zijn, met de mensen praten. Door te voelen, elkaar aan te voelen, kom je tot de mooiste verbinding.”

Dankzij bovenlokale projectsubsidies van de Vlaamse overheid, steun van de Nationale Loterij, Cera, JINT, het European Solidarity Corps en WZC-groep Fievez-Beyens kon Zie Ze Zingen voor de organisatie van dit rusthuisfestival een grote catalogus opentrekken en alle mogelijkheden tonen.

In februari 2024 verscheen een docu over de making of, met subsidies van Vlaams minister Crevits.

Geertrui: “Met de film wil ik een roadtrip langs culturele centra en woonzorgcentra maken, alle mogelijkheden laten zien en iedereen inspireren. Samen brainstormen en nieuwe zaadjes planten.”

Geertrui: “Toen het festivalcircus uit het woonzorgcentrum vertrok, zag ik dat de bewoners wat verdrietig waren. Ze misten de passage en het jonge leven. Er zit in ieder van ons een brainstormer, een ‘binnenwipper’ die kan helpen om van het woonzorgcentrum een place to be te maken, waar oud en jong elkaar ongeforceerd treffen. Laat ons in gang schieten!”