De ervaren blik — “Er is geen andere wereld.”
In het kader van OP/HEF — vol van waarde, vragen we Maarten Quaghebeur, directeur van Cultuurloket, een blik te werpen op cultureel ondernemerschap, én op de link tussen de cultuursector en de bedrijfswereld. In zijn glazen bol ziet Maarten een toekomst waar er geen andere wereld is: profit en non-profit zullen meer en meer naar elkaar toe groeien.
Ondernemen is kansen zien
We vragen Maarten even het verleden in te duiken, op zoek naar wat hem drijft, nieuwsgierig naar waar zijn ervaren blik vandaan komt.
“Toen ik 16 was, wilde ik verhalen vertellen, naar het voorbeeld van de Nederlandse cabaretiers toen. Ook omdat ze een kritische stem lieten horen. Ik hield van theater, en van taal. Zo belandde ik in het Conservatorium in Gent. Tegelijkertijd had ik ook interesse in het organiseren van concerten, en in het zakelijke aspect ervan.”
Maarten startte met een aantal kompanen een op het commissiemodel gebaseerd kantoor op, het alternatief managementbureau voor jonge artiesten, Rockoco.
“Ik wilde medestudenten helpen, zoals de mensen van Das Pop. Of Wim Helsen en Randall Casaer, die toen het duo Vrolijk België vormden. Artiesten hebben die zakelijke blik nodig. Om ervoor te zorgen dat ze hun artistieke loopbaan kunnen uitbouwen, én het kunnen koppelen aan een duurzaam inkomen.”
“We zochten repetitieruimte, en vonden een locatie in Gent. Meteen ook de kans om een horecazaak te starten, Café Video. We hadden én een repetitieplek, én een speelplek. Het café gaf ons een stuk inkomsten en de kans om te groeien. Vanuit Café Video is het Gentse Boomtown-festival gegroeid.”
Ondernemen is een attitude
Rijk willen worden, is niet de juiste drijfveer voor ondernemerschap, volgens Maarten. Je start beter vanuit het inhoudelijke, en vanuit een doel. En dat maak je best zo concreet mogelijk.
“Ik geloof in cultureel ondernemerschap. Ons onderzoek ‘ONDERNEMEN in cultuur’ toont heel duidelijk aan dat veel elementen van een ondernemende attitude bij culturele actoren aanwezig zijn. Maar er is nog werk. Aan het begrip van zakelijke taal, zakelijke vaardigheden en het omgaan met het nemen van risico.”
“Je geeft als ondernemer zelf vorm aan wat je wil doen. En vervolgens ga je op zoek naar partners. Je werkt samen, vanuit hetgeen waarin jij gelooft. Hoe ondernemender de cultuursector, hoe meer die kan evolueren, hoe minder het de uitzonderingssector zal zijn. De overheid, bestuursorganen en samenwerkingspartners kunnen de sector daarin stimuleren.”
Cultuurloket wil de cultuursector professionaliseren, mee op zoek gaan naar een gezonde financieringsmix, een mix van eigen inkomsten, subsidies en aanvullende financiering: “We willen een zelfredzame sector creëren.”
Profit en non-profit zullen meer en meer naar elkaar toegroeien. Er zal minder en minder verschil zijn tussen de sectoren. Dat vertelt de glazen bol van Maarten.
“Een profit-onderneming die enkel voor het financiële gewin gaat, krijgt het niet meer uitgelegd aan zijn klanten en stakeholders. En zo moet ook een culturele organisatie nadenken over hoe een bepaald publiek te bereiken, over prijszetting of over hoe een vrijwilliger waarde terugkrijgt voor zijn inzet.”
Prijszetting
Een correcte prijs voor jouw product of dienst? Ook in de culturele sector? Bekijk deze informatie van Cultuurloket.
Meer inspiratie over
de link tussen cultuur en ondernemen?
Lees de optillende ingrediënten van OP/HEF op 7 oktober 2021.
Lees de oogst
“Je geeft als ondernemer zelf vorm aan wat je wil doen. En vervolgens ga je op zoek naar partners. Je werkt samen, vanuit hetgeen waarin jij gelooft.”
Durf jezelf in vraag stellen
Maarten heeft duidelijk een groot hart voor de sector én ziet een sterke culturele sector. Maar de maatschappij verandert, en kwam ook nog eens in een stroomversnelling door een virus.
“Dan moet je je organisatie in vraag stellen: Wat je al jaren doet, is dat nog wel de juiste manier? Je moet vooral weten wat je wil doen, voor wie, en wat je wil bereiken. En ja, daar hoort ook bij: marktonderzoek doen en kijken naar wat de tendensen zijn. Het is een zoektocht waar zakelijke en juridische modellen een leidraad in zijn.”
“Ook culturele ondernemingen moeten innovatief te werk gaan. Als je niet weet wat je over 5 of 10 jaar zal doen, en waarom je het doet, en hoe je het financiert, dan heb je geen model. Dan ben je geen duurzame organisatie of onderneming. Je ondermijnt de impact die je wil creëren en hebt geen enkele overlevingskans.”
Cultuurloket bekijkt alles vanuit een zakelijke bril, reikt tools, denkpatronen en modellen aan. Inhoudelijke ondersteuning, daar zorgen de steunpunten voor.
“We geven groepsopleidingen en ook één-op-één-advies. En we brengen mensen uit verschillende sectoren samen, om kennis te delen en een visie te vormen. Die andere blik doet je groeien. Neem nu ‘prijszetting’, dat wordt een belangrijk vraagstuk in het culturele veld. We zullen ons vragen moeten stellen als: Wat hebben we nodig om cultuur te organiseren? Wat is de subsidiegraad van een ticket of van een activiteit? En, wat willen mensen betalen voor een ticket? Of, een livestream, moet dat wel gratis?”
Er wordt alvast geëxperimenteerd. Bij het Brusselse Kaaitheater hebben ze de formule pay what you can. “En waarom geen uitgesteld ticket, zoals een uitgestelde koffie.”
Meer samenwerkingen en cocreatie
Ook het onderwijs speelt een belangrijke rol in het vormen van een zakelijke blik.
“De kunstinstellingen willen vooral goede kunstenaars opleiden. Maar die kunstenaars moeten zich bewust zijn van de arbeidsmarkt waarop ze terecht komen. Ik pleit voor een loopbaanplan en een businessplan voor mensen die afstuderen. Ook docenten spelen een belangrijke rol in het bewust maken van studenten. Er wordt nog te veel gezegd en gedacht: Als je het artistiek en inhoudelijk goed doet, zal je een subsidie krijgen en goedbetaalde opdrachten die zorgen voor een inkomen. Maar het zakelijk goed doen, is minstens even belangrijk om je plannen te verwezenlijken.”
Maarten vindt talentontwikkeling belangrijk, én voegt er aan toe dat het ontwikkelen van goede ideeën tijd vraagt.
“Je moet weten wat je wil bereiken, en daar naartoe werken. Ook iemand die een kledingwinkel start, kan niet zeggen: Mijn ambitie is kleren verkopen. Je moet je afvragen voor wie, waarom, is er nog ruimte op de markt, doe ik dat fysiek of online … ?”
Een goede samenwerking tussen onderwijs, cultuur en het beleid is daarin belangrijk. Maarten voegt er meteen aan toe, dat de cultuursector ook in verbinding moet gaan met de ondernemerswereld. Of meer nog: “Die twee werelden staan niet los van elkaar.”
“Als je breed kijkt en niet alleen naar het gesubsidieerde deel, dan zie je een cultureel veld met culturele ondernemers die goede dingen doen. Ook bedrijven als Studio 100, Live Nation en Tomorrowland zijn deel van hetzelfde culturele ecosysteem. En, we kunnen van elkaar leren, elkaar tegengas geven, samenwerkingen opzetten, hiaten invullen …”
Maarten gelooft ook heilig in cocreatie. Ook tussen bedrijven en de cultuursector.
“We moeten wel weten wat we aan elkaar hebben. Dat vereist een open gesprek, zonder stigma’s van de twee kanten. Een mooi voorbeeld is Les Monseigneurs, twee studenten textiel die samenwerkten met een textielbedrijf in Kortrijk. Het zijn kunstenaars met een heel eigen, inhoudelijke en artistieke visie. Ze maakten gebruik van resttextiel, van de weefgetouwen en de wever van het bedrijf. Ze zaten daar een jaar in residentie. Het bedrijf ging dankzij hun insteek op een andere, innovatieve manier om met het ambacht.”
Ik pleit voor een loopbaanplan en een businessplan voor mensen die afstuderen.
In sameness we connect, in differences we grow
Wat Cultuurloket de komende jaren wil doen? Individuen en organisaties verder blijven informeren en ondersteunen, bij het uitwerken van een evenwichtige financieringsmix. En inzetten op innovatie.
“We vertrekken vanuit verschillende drijfveren: de middelen die vanuit Europa komen, zowel uit een Green Deal, de KIC for Culture and Creativity, als vanuit the New European Bauhaus. Dat zijn programma’s die de samenleving op 15 tot 20 jaar willen veranderen. Dat is een piste die we met de cultuursector niet mogen missen. Innovatie is dus nodig.”
Wat Maarten jou zeker nog wil meegeven?
“Je bent een ondernemer, zet je dus naast een andere ondernemer, van gelijk welke soort. Probeer te kijken naar wat je gemeenschappelijk hebt en bouw dat uit. Er is voor mij geen andere wereld. We missen misschien wel een netwerk en dat moeten we nu uitbouwen.”
Door op zoek te gaan naar gemeenschappelijkheden begrijpen we elkaar. In de verschillen zit voor beide een groeikans.
Cultuurloket
Cultuurloket biedt zakelijke ondersteuning voor de cultuursector. Waar cultuur, bedrijfseconomie en de wet elkaar kruisen, ontstaan veel vragen.
Met al je vragen over werken, ondernemen en financieren kan je bij Cultuurloket terecht. Via een persoonlijk gesprek, een begeleiding of een opleiding. Ook op de website vind je heel wat zakelijke en juridische informatie.
Maarten Quaghebeur
Maarten Quaghebeur startte in januari 2021 als directeur bij Cultuurloket. Hij volgt er Jan Timmermans op, en coördineerde tot dan de kenniscel binnen de organisatie. In 2018 kreeg Cultuurloket een meer uitgebreide opdracht van de Vlaamse overheid. De focus komt nog meer te liggen op ondernemen in de cultuursector, niet alleen op werken in de cultuursector.
Tijdens de coronaperiode slaagde het team van Cultuurloket er in om snel in te spelen op de nieuwe, ongewone situatie. En om een cultuursector in het slop, degelijk te informeren en ondersteunen.