Cultuurtuin WAAS wil het maximum halen uit de culturele samenwerking tussen 10 gemeenten
Hoe geef je vorm aan het lokale en bovenlokale culturele veld? Hoe stimuleer je tot het maken en beleven van cultuur? En wat voor rol speel je dan? Leer de 19 intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (IGS) rond cultuur kennen.
Tekst / Jiska Agten
“Onze partners mogen nooit het gevoel hebben dat we hen iets in de maag splitsen”
Wil je de culturele kracht van 10 gemeenten uit het Waasland bundelen? Dan werk je best oprecht samen. “Elk traject moet gedragen worden door de mensen die er lokaal rond werken”, vertelt Elke Clompen, coördinator van de intergemeentelijke samenwerking Cultuurtuin WAAS. Dus legt ze de focus op grote lijnen, veel info verzamelen over de partners en parallellen vinden.
Hiervoor werkte je in een cultureel centrum, hoe anders is je job bij een intergemeentelijke samenwerking?
Elke Clompen: “Ik was stafmedewerker, dat is sowieso anders. In mijn huidige job is de uitdaging om de samenwerking tussen tien gemeenten op cultureel niveau te optimaliseren en daar het maximum uit te halen.”
“Het is een voordeel dat ik een breed netwerk heb in het Waasland. Zo weet ik wie ik moet aanspreken en krijg ik sneller het vertrouwen van onze partners. Het is belangrijk dat elk traject gedragen wordt door de mensen die er lokaal rond werken. Onze partners mogen nooit het gevoel hebben dat er hen iets in de maag gesplitst wordt.”
Hoe pak je die samenwerking aan?
Elke Clompen: “Ook al was het door corona moeilijk om iedereen samen te brengen, we hebben toch een traject gedaan rond jeugd. Een van onze grote doelstellingen is om elk kind en elke jongere te laten deelnemen aan cultuur. Daar hechten al onze partners in elke gemeente belang aan: bibliotheken, cultuurcentra, diensten voor vrije tijd, welzijn en jeugd. Eerst hielden we inspiratiesessies voor alle partners met voorbeelden over hoe je kan samenwerken rond jeugd. Daarna gaven de partners ideeën voor onze regio. Uit de brainstorms is er een heel concreet voorstel gekomen waar veel partners zich in kunnen vinden: we willen een creatieve community bouwen voor, door en met jongeren.”
Waarom is zo’n creatieve community belangrijk voor de regio?
Elke Clompen: “Er is heel wat aanbod voor jongeren, van werkplekken, fora, speel- en toonkansen. Maar de creatieve jongeren kennen ze niet en de plekken zijn niet met elkaar verbonden. Soms bestaat iets zowel in Beveren als in Lokeren, maar ieder regelt het op zijn eigen terrein. We plaatsen de jongeren in de driverseat om de creatieve community te ontwikkelen. Zij bepalen mee wat het wordt: een website, een festival of nog iets helemaal anders. Uiteraard met ondersteuning van professionals.”
Lees ook het artikel van De Federatie over de samenwerking tussen cultuurtuin WAAS en Avansa Waas & Dender.
We proberen bovenlokale acties op te zetten zodat elke Wase inwoner meer kansen krijgt en minder drempels ondervindt om aan cultuur deel te nemen.
“Ook kleinere spelers inspireren en leveren expertise aan voor iedereen rond de tafel.”
Samen sterk
Wat is voor jou het voordeel van intergemeentelijk samenwerken?
Elke Clompen: “Door samen te werken kan iedereen veel professioneler werken. In onze regio is bijvoorbeeld iedereen mee met digitale systemen. Daarnaast zijn we ook samen sterk. In een gemeente als Moerbeke is er alleen een bibliothecaris die alle beleidsdomeinen met linken naar cultuur moet trekken. Doordat we regionaal projecten lanceren, kan er veel meer. Maar dat betekent niet dat de expertise alleen bij de grotere partners zit. In de kleine gemeenten is er bijvoorbeeld vaak een sterke vrijwilligerswerking. Ook kleinere spelers kunnen inspireren en expertise aanleveren voor iedereen rond de tafel. De samenwerking is ook vriendschappelijker nu. Bij de cultuurcentra was er altijd wat competitie en concurrentie tussen spelers van gelijke grootte, nu is het meer een samen-verhaal.”
Waar liggen de uitdagingen?
Elke Clompen: “Wij klagen soms dat er te weinig dynamiek is voor het bovenlokale verhaal in het Waasland. Maar ik weet dat de druk op de mensen lokaal heel groot is. Als je in een bib of cultuurcentrum werkt, heb je al zoveel te doen. Daarom moeten we zorgen dat onze partners zien wat de lokale impact is van een bovenlokaal project. We moeten echt iets kunnen aanbieden, niet enkel meer werk. Goede ideeën zijn er genoeg, maar als Cultuurtuin WAAS kunnen we ze niet zelf en alleen uitvoeren.”
Cultuurtuin Waas wordt ondersteund door de intercommunale Interwaas, is dat een logge administratieve structuur?
Elke Clompen: “Vanuit mijn vorige job leek de intercommunale een ambtelijk apparaat. Ik had er weinig contact mee. Het contrast met de organische manier van werken van kunst en cultuur is soms groot. In mijn nieuwe rol merk ik dat we echt onze eigen werking kunnen hebben. Nu ondervinden we de voordelen van zo’n grotere structuur. De intercommunale groeit ook mee met zijn tijd en gebruikt zijn bagage van 50 jaar samenwerken om het gebied tussen Antwerpen en Gent meer op de kaart te zetten. Verder werken we heel intensief samen met de erfgoedcel. Op termijn dromen sommigen er zelfs van dat het onroerend erfgoed samenkomt met het culturele erfgoed. Omdat het voor het publiek niet uitmaakt of iets nu een folklore of traditie is of een monument. Dat zou de cultuurpoot nog sterker maken.”
Vind je dankzij de intercommunale sneller de weg naar minder voor de hand liggende partners?
Elke Clompen: “We zijn nog aan het opstarten. In de beleidsnota staan er zoveel acties die we zouden kunnen doen en voorlopig zijn er nog niet de meest onverwachte combinaties uit opgepikt, maar misschien kan dat in de toekomst wel.”
Intergemeentelijk samenwerken? Regierol? Krik je kennis op
Trekker & hinterland
Waar droom je nog van voor de toekomst van Cultuurtuin WAAS?
Elke Clompen: “We proberen bovenlokale acties op te zetten zodat dat elke Wase inwoner meer kansen krijgt en minder drempels ondervindt om aan cultuur deel te nemen. Dat kan natuurlijk vanalles zijn. Misschien zijn dat dingen die lokaal gebeuren of gewoon expertise uitwisselen.”
“Een regionale UiTPAS zou een mooi project zijn. Maar Sint-Niklaas heeft een heel goed werkend eigen systeem om drempels voor vrijetijdsparticipatie te verlagen. In Beveren en Zwijndrecht starten ze met de UiTPAS Reynaert. De buurgemeenten zoals Temse, Stekene, Sint-Gillis-Waas kijken er met interesse naar. Hopelijk zijn de resultaten goed zodat voor alle Wase gemeenten de voordelen van zo’n regionale UiTPAS toch groter zijn dan hun eigen systeem.”
Is de rol van Sint-Niklaas anders omdat ze een grotere stad zijn?
Elke Clompen: “Als grote stad is Sint-Niklaas een trekker, voor hen is het hinterland een deel van hun publiek. Voor ons is het een evenwichtsoefening om te zorgen dat onze projecten nu eens voor de grotere en dan voor de kleinere interessant zijn. Toch is het vooral een verhaal van versterking. Sint-Niklaas heeft heel veel in de aanbieding, maar dat is nog onvoldoende bekend. Zij leggen veel gewicht in de schaal voor ons. De cultuurwerkers die tijd vrijmaken voor het bovenlokale en om inhoudelijk mee na te denken komen toch vaak van de grotere spelers. Ze hebben ook de handen vol, maar ze hebben toch net iets meer tijd om aan grote projecten mee te werken.”
GE/LEERD
De bibliotheken werken samen aan een ééngemaakt dienstenreglement in het kader van de Regiobib. Wij ondersteunen hen, maar dat loopt niet zo makkelijk. Elke bib heeft zijn eigen gewoontes: gratis of betalend, boetes of niet. Voor een grote bibliotheek als Sint-Niklaas betekent het inkomstenverlies als we de bibliotheek gratis maken. En dan moeten we overleggen met het lokale bestuur of dat aanvaardbaar is. Geven en nemen is belangrijk in dit proces.
GE/LUKT
Vroeger hadden de cultuurcentra een eigen tijdschrift: Accenten. Maar dat is dood en begraven. Cultuurtuin WAAS was nog niet lang opgericht en de vraag kwam op tafel om opnieuw een cultuurblad te lanceren. Het is beslist dat het er komt, met een veel bredere blik op het cultuurveld, inclusief erfgoed. Financieel leggen alle partners bij en ook Interwaas ondersteunt het project. Zo investeren we om het cultuuraanbod in de regio beter bekend te maken. Uitdaging om niet alleen het aanbod van Sint-Niklaas erin te zetten, maar ook mooie kleine projectjes van Kruibeke of Stekene. Er zijn nog wel wat knopen door te hakken en details te finetunen. Dat was net voor de zomer, een opsteker dat het gelukt is. Het eerste nummer verschijnt in 2022.
Een cultuurblad maakt vanaf 2022 het aanbod cultuur bekend in de regio.
Wat is cultuur voor Elke?
Cultuur, schoonheid en creativiteit zijn voor mij van vitaal belang. Naast natuur, bewegen en lekker en gezond eten natuurlijk. Via kunst kan ik emoties beleven. Kunst maakt me ook intellectueel rijker dankzij debatten, lectuur, reportages… Voor mij is cultuur iets dat je individueel én collectief kan beleven. Samen met vrienden naar een expo, voorstelling of concert gaan, opgaan in een grote groep of ergens helemaal in mijn eentje induiken. Dankzij kunst en cultuur voel ik mij verbonden met andere mensen, ook als die op een heel andere plaats of in een andere tijd leven.
Cultuurtuin WAAS heeft een regierol voor cultuur in het Waasland. Het verbindt Beveren, Kruibeke, Lokeren, Moerbeke, Sint-Gillis-Waas, Sint-Niklaas, Stekene, Temse, Waasmunster en Zwijndrecht. Cultuurtuin WAAS stimuleert de bovenlokale samenwerking tussen cultuurspelers en andere sectoren. De organisatie biedt ondersteuning aan het Wase cultuurveld en verspreidt ook kennis en good practices.
Cultuurtuin Waas staat op zichzelf, én is verbonden aan de intercommunale Interwaas. De intercommunale was betrokken bij die beleidsnota en ondersteunt de samenwerking binnen Cultuurtuin Waas. De intercommunale werkt nog rond andere thema’s zoals ruimte, mobiliteit en duurzaamheid en een sociaal luik. Het doel is om gemeenten samen te brengen rond die uitdagingen en beter te laten samenwerken.
Elke Clompen
Elke zorgt als clustermanager Cultuur en Erfgoed voor nauwe samenwerking met Erfgoedcel Waasland. Zij volgt de werking van de cultuur- en gemeenschapscentra op alsook algemeen beleid en kunstenbeleid.
