Outreachlab linkt zorg en erfgoed
Welke culturele projecten verleggen grenzen? En hoe doen ze dat? Verken een nieuwe culturele ruimte aan de hand van een kort portret. Mét optillende tips voor jouw praktijk.
Liesa Rutsaert, inclusie- en outreachmedewerker bij Huis van Alijn, vertelt en geeft tips
Tekst / Inge Van de Walle
Wat?
Het outreachlab van Huis van Alijn wil langdurige impact op het welzijn van mensen. Met cultureel erfgoed als middel. Het lab gaat daarvoor op stap en doet interventies in de wereld van de zorg, met een ‘Huis van Alijn op bezoek’-pakket bijvoorbeeld rond ‘kermis’, ‘de Zesdaagse’ (een wielersportevenement, red.) of ‘bloemen en planten’. Naast een expo zijn er methodieken en programma’s waarmee de zorg zelf actief aan de slag gaat. Daarnaast zijn er de zorgprogramma’s waarbij de outreachmedewerker wekenlang met dezelfde groep samenwerkt. Bijvoorbeeld een traject voor mantelzorgers en personen met dementie om hun relatie te versterken. Er is ook een collectiebibliotheek waar organisaties uit zorg, welzijn en sociaal-cultureel werk objecten kunnen ontlenen. De objecten uit die bibliotheek zijn allemaal gelinkt aan thema’s uit het dagelijks leven. Het outreachlab is tenslotte ook een fysieke, laagdrempelige plek naast het museum, om deelnemers en partners te ontvangen.
Cijfers
Het outreachlab focust niet op cijfers. Het gaat niet over een breed publiek bereiken, maar op een bredere manier met erfgoed aan de slag te gaan. Impactmeting is belangrijk.
De zorgtrajecten houden ze klein. Liesa werkt met maximaal 12 personen. Ze komen elke week terug. Er lopen elk jaar twee intensieve trajecten, met een terugkommoment voor trajecten die afgelopen zijn.
Tip!
Aan interventies in de zorg werken, is een expliciete keuze die je maakt als museum. Dit is niets iets dat je er zomaar bijneemt. Neem ook de nodige tijd voor een stevige voorbereiding met heel het team.
Tip!
Blijf bij je eigen expertise. Laat je versterken door de andere partner. De zorgsector is de expert in het omgaan met mensen. De erfgoedsector is ondersteunend voor de zorg. Wees niet bang als erfgoedwerker om met voor jou onbekende groepen te werken. Je hoeft geen sociaal werker of therapeut te zijn, je werkt nauw samen met de sector.
Idee
De mosterd voor deze werking komt uit het buitenland en vanuit FARO (voormalig stafmedewerker Bart De Nil). Voorbeelden uit Groot-Brittannië tonen aan dat het inzetten van cultureel erfgoed een positieve impact kan hebben op welzijn. Vandaag is er over dit thema in Vlaanderen nog weinig expertise en netwerk. Binnen de zorg wordt het luik cultuur nog te veel ad hoc ingevuld en de waarde van cultuur voor de sociale gezondheid niet altijd erkend. Naast de werking rond inclusie en participatie, wilde Huis van Alijn via interventies in de zorgsector de maatschappelijke rol van het museum versterken.
Partners
Het outreachlab slaat de brug naar heel veel partners, vooral in de omgeving van Gent. Zo werken ze samen met Komé, een organisatie die werkt met mensen met jongdementie. Liesa zorgt voor het contact met studenten ergotherapie, die worden buddy. Ze krijgen een opleiding in de methodiek om te werken met erfgoed en gaan dit uitproberen. Er is intensieve samenwerking met de wijkgezondheidscentra. Voor ‘Huis van Alijn op bezoek’ werkt het outreachlab samen met woonzorgcentra en lokale dienstencentra.
Om de impact van hun werking te kunnen meten en onderzoeken, werkt het outreachlab samen met Ugent. Die kennis delen is belangrijk om te komen tot een duurzame samenwerking tussen zorg en erfgoed. FARO wil ook een netwerk opstarten rond erfgoed en welzijn. De bedoeling is dat het Outreachlab en Museum Dr. Guislain dit nadien verder trekken.
Verrassend
Iedereen is zeer aangenaam verrast door de collectiebibliotheek. De objecten uit de collectiebibliotheek zijn allemaal gelinkt aan thema’s uit het dagelijks leven. Voorbeelden zijn: een strijkijzer, een stuk Sunlight-zeep, een schommelpaard, een koffiemolen of een ganzenbord. Voelen, luisteren, ruiken … het mag allemaal. Deze object handling is een methodiek gericht op het opwekken van emoties vanuit de nieuwsgierigheid van deelnemers. Dit zijn heel simpele methodieken met een grote impact op mensen, maar helaas nog te weinig bekend. Vaak weet niemand over welk object het gaat, iedereen kan vanuit zijn eigen achtergrond vertrekken. Er is geen juist of fout antwoord. Als je dat zes weken lang doet, zie je dat er op een andere manier gecommuniceerd wordt, dat bijvoorbeeld mensen met dementie kalmer worden en meer zin hebben om naar buiten te komen.
Grensverleggend
Sinds 2019 is het Huis van Alijn pionier met een outreachlab waarbij erfgoed bijdraagt aan het welzijn, de gezondheid en levenskwaliteit van mensen. Daarmee schuiven ze zich in het verhaal van de positieve gezondheid. Gezondheid is meer dan de afwezigheid van een ziekte. En sociale contacten, cultuur en dus erfgoed leveren een bijdrage aan de positieve gezondheid van mensen. Vandaar ook de samenwerking met de wijkgezondheidscentra met concrete projecten rond eenzaamheid.
Huis van Alijn
Het Huis van Alijn verzamelt, onderzoekt en deelt herinneringen over het dagelijks leven. Vreemd en vertrouwd, van vroeger en nu. Als museum voor iedereen geven ze samen betekenis aan wat mensen raakt en verbindt. Het Huis van Alijn werkt nauw samen met het publiek en is bekend om haar participatieve werking.
Tip!
Begin er gewoon aan. Als je niet weet hoe je mensen uit de zorg moet bereiken, neem je telefoon en bel.
