5 inzichten uit IN/DIALOOG — Hoe slaan cultuur en welzijn blijvend de handen in elkaar?
Op 31 mei 2022 bracht OP/TIL met IN/DIALOOG 20 cultuur- en welzijnswerkers bij elkaar in Lier. We openden het gesprek met twee warme verhalen. Publiekswerker Lina Lauwens van ARSENAAL/LAZARUS, vertelde over het Cultuurcafé in Mechelen, Liza Renders van JongDOEK vertelde over Project V. We gingen in gesprek over 3 thema’s en bundelden deze 5 inzichten.
1 — Nood aan matchmakers
Met IN/DIALOOG gingen we op zoek naar de sleutels voor een duurzame samenwerking tussen welzijn en cultuur. Maar die stap is voor velen nog te groot. Om samen te werken, moet je elkaar eerst ontmoeten. En, dat gebeurt nog te weinig: cultuurwerkers vinden de weg niet in het welzijnsaanbod, welzijnswerkers vinden de weg niet in het cultuuraanbod. Er is nood aan meer dialoog, ontmoeting én matchmaking.
Welzijnswerkers zoeken informatie, inspiratie, ontmoetingen, nieuwe inzichten en culturele blikken. Cultuurorganisaties willen graag aan de slag met de methodieken en doelgroepen die welzijnspartners wel bereiken. Lina Lauwens van ARSENAAL/LAZARUS organiseert samen met onder meer De Keeting het Cultuurcafé in Mechelen, met een maandelijkse moment dat mikt op ontmoeting tussen cultuur en welzijn. Die ontmoeting biedt een opstap om daarna zelf aan de slag te gaan.
Ga zelf op zoek gaan naar nieuwe plekken. Ga in gesprek, durf vragen te stellen. Zoek naar de contactpersoon binnen welzijn of cultuur met wie het klikt.
2 — 10% witruimte
Samenwerken vraagt tijd en ruimte. Met eventueel een trekker op de brug tussen cultuur en welzijn die de samenwerking aanzwengelt.
Als je je beperkt tot je core business, zoals bijvoorbeeld je cultuurprogrammatie, dan blijft er voor samenwerkingen met welzijn enkel resttijd over. Zowel binnen welzijn als cultuur, laten de verantwoordingsdossiers weinig ruimte voor spelen en falen. Terwijl net daarin echte verbinding kan ontstaan. De cijfers moeten gehaald worden, een groot publiek bereikt of x aantal cliënten geholpen. Die meetlat zegt niks over de kwaliteit of het proces dat je aflegt.
Een concrete tip vanuit de deelnemers aan IN/DIALOOG, aan het adres van cultuurhuizen: zet in op 10% witruimte en laat zo nieuwe initiatieven en samenwerkingen groeien.
3 — Doelgroep in zicht
Achter de vraag om vanuit cultuur samen te werken met welzijn, zit vaak een andere vraag: hoe kunnen wij die doelgroepen bereiken, waar welzijn elke dag mee aan de slag gaat? Cultuur leidt toe en informeert, maar lang niet altijd op maat of in samenspraak. Cultuurpartners botsen hierbij ook al eens op een beschermende reflex: het gesprek met deelnemers gaat via de welzijnsprofessional.
Samenwerken vraagt een andere blik, anders kijken en benoemen, zowel vanuit welzijn als cultuur. Zo spreek je bijvoorbeeld niet over ‘kwetsbare mensen’, maar mensen in kwetsbare situaties. Het zijn nét heel sterke mensen. Evengoed zijn we zijn allemaal in ons leven wel eens kwetsbaar, brengt iemand in.
In het samengaan van cultuur en welzijn, zit voor iedereen winst. De dialoog met mensen in een kwetsbare situatie biedt eye-openers op het vlak van cultuurdrempels: van meer zorg voor participatie, kinderopvang, mobiliteit en buddysystemen bij cultuurbeleving wordt iedereen beter.
4 — Wederkerigheid
Wat betekent wederkerigheid in een samenwerking tussen cultuur en welzijn? Vertrek vanuit de oprechte interesse in elkaar. Het gaat om leren met en van elkaar, een inkijk krijgen in elkaars werkelijkheid en logica. Wat is het leven zoals het is in een armoedevereniging of een maatwerkbedrijf? Wat is de realiteit van een cultuurprogrammator, van een kunstenorganisatie, een publieksbemiddelaar…?
Leer zo de gevoeligheden kennen. Ontdek gaandeweg elkaars sterktes en zwaktes. Wees eerlijk over wat je niet weet. Erken dat je hiervoor kan rekenen op de expertise en ervaring van je partner uit cultuur of welzijn. Zie je partner als gelijk en evenwaardig, niet als een ‘hulpmiddel’ voor een éénmalige actie of in functie van een subsidiedossier.
Communicatie, authenticiteit en durf zijn belangrijke sleutels om te komen tot een oprechte samenwerking met een andere sector. Durf vanuit vragen van of gesprekken of strubbelingen met je partner uit welzijn of cultuur ook je eigen referentiekader in vraag te stellen. Geef de samenwerking, het gesprek, de uitwisseling, de nodige tijd. Kom telkens terug bij elkaar en stuur bij.
5 — Hoe vul je de win-win in?
Waar zit de win-win voor cultuur én welzijn in een samenwerking? Er moet een concreet resultaat zijn, liefst een straffe ‘waarom’. Anders blijft de samenwerking niet duren. Je moet op voorhand weten wat je wil oplossen of wil bereiken. Ga voor een duidelijk engagement en duidelijke afspraken in je samenwerking.
Al is er een belangrijke nuance. “Ik werk niet samen om te krijgen”, stelt een cultuurwerker. “Ik wil vooral een beleving en ervaring creëren voor iemand anders en anderen de regie geven. Een vooraf afgesproken resultaat of methodiek hoeft niet.” Prioritair is elkaar leren kennen, de ervaring van elkaar te leren kennen en elkaar te beleven. Ook dat is een win-win, maar anders ingevuld.
Een idee voor een bovenlokaal cultuurproject?
Vraag een subsidie aan