Wanneer steden en gemeenten structureel samenwerken rond één of ander aspect en dus de krachten bundelen, dan spreken we van een intergemeentelijk samenwerkingsverband (IGS). De partners binnen deze samenwerking zijn dan altijd lokale besturen, die meestal – maar niet noodzakelijk – binnen eenzelfde regio liggen.

Samenwerking vergroot bestuurskracht

Lokale besturen werken intergemeentelijk samen rond aspecten van hun beleid. Er zijn verschillende redenen waarom lokale besturen samenwerken: schaalvergroting, het delen van expertise, projecten opzetten… Steden en gemeenten (of hun AGB’s, OCMW’s, …)  kiezen er dan voor om de krachten te bundelen rond één of meerdere thema’s. Soms stuurt de Vlaamse of de federale overheid hen daartoe ook aan, denk aan brandweerzones, ELZ’s, vervoersregio’s…

Lokale besturen werken de laatste jaren sterker samen. Samenwerking biedt immers extra bestuurskracht. Broodnodig, want lokale besturen krijgen er immers niet alleen extra bevoegdheden bij, ze staan ook voor complexe maatschappelijke uitdagingen.

Volgens Joris Voets, professor in de Vakgroep Bestuurskunde & Publiek Management van de Universiteit Gent, is intergemeentelijke samenwerking een manier om regionale kwesties aan te pakken of om de dienstverlening te versterken. Wel met die kanttekening: als je lokaal bestuur alle kerntaken via samenwerking realiseert, moet je een fusie overwegen. 

In opdracht van OP/TIL maakte IDEA Consult trouwens een overzicht van interessante samenwerkingsverbanden en hun opdrachten.  

Kruisbestuiving en terreinwerkers, de kracht van (culturele) samenwerkingsverbanden

Ook binnen cultuur zijn er heel wat intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. Denk daarbij aan UiTPAS-regio’s, culturele erfgoedcellen of de 19 erkende samenwerkingsverbanden binnen het Bovenlokale Cultuurdecreet.

Binnen een intergemeentelijk samenwerkingsverband werken lokale besturen breder samen, op verschillende beleidsdomeinen. Zo is het intergemeentelijke samenwerkingsverband rond Cultuur Zuidwest al meer dan 26 jaar actief met een aantal partners binnen de regio Leiedal. Zuidwest is huispartner bij de intercommunale vereniging Leiedal, dat zorgt voor kruisbestuiving met andere sectoren.

De kracht van samenwerking zit niet zozeer bij de structuren, maar vooral bij de terreinwerkers. Marnix Theys legt in dit filmpje uit hoe dat gaat. Net zoals Marnix Theys, zegt Joris Voets dat mensen met de juiste profielen cruciaal zijn in dit verhaal.

“Het gaat om mensen die in staat zijn om verder te kijken dan hun gemeentegrenzen,en die in een ideale situatie ook Vlaamse gesprekspartners hebben.” — Joris Voets

Juridische vorm

Van zodra je samen meer wil doen dan enkel onderling afstemmen, is het aan te raden om afspraken te maken rond een juridische vorm. De vormen die zo een samenwerking kan aannemen zijn geregeld binnen het Decreet Lokaal Bestuur. Wij maakten een handige samenvatting (zie download in de rechterkolom) van de verschillende mogelijkheden. Binnen cultuur zijn de meest gebruikte vormen van intergemeentelijke samenwerking: de projectvereniging en de dienstverlenende vereniging. 

Wil je meer weten over de 19 samenwerkingsverbanden Bovenlokale Cultuur en wat zo een samenwerking kan betekenen voor jouw regio?