ECRU — “Via onze subsidielijnen creëren we een hele nieuwe dynamiek in onze regio”
Tekst / Veerle Weeck / februari 2024
Neem de letters E en R van erfgoed en de C en U van cultuur, meng ze door elkaar en je krijgt ECRU: de naam van de enige intergemeentelijke samenwerking cultuur in Limburg. Dat de naam tevens verwijst naar een onopvallende kleur, zorgt voor een mooi contrast met de slogan ‘ECRU geeft kleur aan cultuur en erfgoed’.
“Wij willen onze partners laten schitteren, niet onszelf. Door hen te ondersteunen, zetten we hun werking in de verf”, aldus algemeen coördinator Leen Gos.
Situering in Limburg
ECRU bestaat uit ECRU Cultuur en ECRU Erfgoed. De koepelnaam ontstond in 2021, na de komst van het nieuwe decreet bovenlokale cultuurwerking. Zeven gemeenten uit Midden-Limburg maken sindsdien deel uit van de culturele poot van de organisatie: As, Beringen, Genk, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren, Leopoldsburg en Maasmechelen. Allemaal gemeenten met een gelijkaardig profiel en dito uitdagingen. Ze hebben een gemeenschappelijk industrieel verleden, evolueerden in enkele decennia tijd van een agrarische naar een verstedelijkte omgeving, kennen een diverse samenstelling van de bevolking, kunnen verschillende kansengroepen moeilijk bereiken … “Via cultuur willen we die maatschappelijke uitdagingen samen aanpakken en andere grenzen openbreken”, vertelt Leen.
Leopoldsburg neemt momenteel enkel deel aan de culturele werking, en tekende niet in op het erfgoedluik. Dat heeft consequenties. “Binnen de werking van ECRU hebben we bijvoorbeeld combinatie subsidielijnen voor bovenlokale projecten met zowel een cultureel als een erfgoedluik. We bekijken nu hoe we daar de volgende beleidsperiode het best mee omgaan.”
Uniek door doorgedreven subsidieaanpak
In vergelijking met de andere intergemeentelijke samenwerkingen worden er vanuit de ECRU-regio de meeste bovenlokale projectsubsidies aangevraagd én goedgekeurd. Waar er voor de komst van ECRU weinig subsidies vanuit Vlaanderen naar Limburg kwamen, zijn ze dankzij de IGS-ondersteuning nu koploper. De regio zet dan ook zwaar in op de begeleiding van dossiers voor subsidieaanvragen op Vlaams niveau. Maar ook lokaal zijn er heel wat subsidiestromen en andere vormen van ondersteuning in het leven geroepen.
Leen: “Een van de doelstellingen uit onze cultuurnota was om onze regio meer te professionaliseren. Daarom wilden we verenigingen, kunstenaars en gezelschappen waar potentieel in zit opsporen en ondersteunen. Dat deden we door een eigen subsidielijn in het leven te roepen, én door hen actief te begeleiden wanneer ze subsidies willen aanvragen bij de Vlaamse overheid.” Het Internationaal koorfestival Vlaanderen-Genk is een van de projecten die beide subsidiekanalen aanboorde.
Leen: “Toen de organisatoren van dat festival op zoek waren naar een meer bovenlokale uitstraling kwamen ze via de stad Genk bij ons terecht. Hun eerste subsidieaanvraag hebben we niet weerhouden, omdat de gemeenschappelijke uitdagingen waar we met ECRU aan werken er niet inzaten. Inzetten op talentontwikkeling? Kansengroepen bereiken? In de nieuwe aanvraag wilden we zien hoe ze hun doelgroep gingen verbreden of nieuwe doelgroepen wilden bereiken. Dat deden ze onder meer door het Genkse regenboogkoor, bestaande uit mensen uit alle hoeken van de wereld, een rol te geven in de organisatie van de zangworkshops.”
Omdat ECRU veel potentieel in het project zag, raadde ze ook aan om een bovenlokale projectsubsidie bij de Vlaamse overheid aan te vragen. Leen: “Ik stelde een werkgroep samen met mensen die ervaring hadden met het schrijven van subsidiedossiers. Zij hebben samen met mij het dossier gelezen, we hebben veel opmerkingen geformuleerd die de organisatoren in de aanvraag verwerkt hebben … Met positief gevolg! Via dit project hebben we het cultureel ondernemerschap van de organisatie echt gestimuleerd. Iets wat we ook bij andere initiatieven aanmoedigen.”
Projecten die nieuwe verbindingen leggen
Jaarlijks verleent ECRU ook tijdelijke impulssubsidies rond een bepaald thema. Die middelen komen evenredig uit de cultuur- en erfgoedpot. De huidige projectoproep ondersteunt culturele initiatieven rond troost.
Leen: “Via Troostkracht willen we een positieve kijk op rouw en verlies bieden, en zo tegemoetkomen aan een bepaalde nood. We willen een nieuw netwerk aanboren en iets kunnen betekenen voor kleinschalige initiatieven met een culturele finaliteit. In Houthalen-Helchteren organiseerden ouders van overleden kinderen met deze middelen bijvoorbeeld een herdenking in het bos, met een aantal dichters en muzikanten erbij. Studenten van de LUCA School of Arts creëren dan weer een toonmoment rond rouwrituelen.”
Klub Karbon – dat voor haar werking een bovenlokale Vlaamse projectsubsidie verworven heeft – is dan weer een participatief platform waarbij jongeren uit kwetsbare situaties hun artistiek talent kunnen ontdekken, ontplooien en presenteren. Vijf cultuurcentra uit de regio, Arktos Limburg en ECRU werken hiervoor samen.
Leen: “Drie jaar lang organiseren we masterclasses rond verschillende disciplines waarin de jongeren zich kunnen professionaliseren. Het eerste jaar hebben we zopas afgerond met het Collectief, een dag waarop we jongeren, professionele kunst-, jeugd- en welzijnsspelers een stand van zaken gaven en inspirerende praktijken uit binnen- en buitenland toonden.”
ECRU is als partner nauw bij dit project betrokken. Vanuit haar regierol stuurt Leen bijvoorbeeld de jeugd-welzijnswerkers die in het veld staan mee aan. “Omdat zij niet vertrouwd zijn met de culturele wereld, leiden we hen onder meer naar de juiste partners voor de organisatie van de masterclasses. Het doel is dat Arktos in drie jaar tijd een waardige plek aan cultuur kan geven binnen de eigen werking. Daarom reiken we hen nu veel methodieken aan. Zo leren ze hoe ze jongeren in contact kunnen brengen met cultuur en hoe ze jongeren kunnen stimuleren om zichzelf artistiek te ontplooien.”
Samenwerken over sectorgrenzen heen
Door projecten financieel te ondersteunen, verbindt ECRU verschillende sectoren met elkaar. “Transversaal samenwerken is een van de voorwaarden om een basissubsidie te verkrijgen. En of je dat nu doet met een andere sector of door binnen het culturele veld in te zetten op een samenwerking tussen de amateur- en professionele kunsten, dat maakt niet uit. Het principe is gewoon: je moet over het muurtje kijken, verder dan jouw vertrouwde kringetje.”
Ook de jury die de projecten uit de regio onder de loep neemt, bestaat uit onafhankelijke experts uit de kunst- en welzijnswereld. “Een cultuurambtenaar, kunstprofessional, buurtopbouwwerker, medewerker van Avansa Limburg … Van bij de start beoordelen mensen met uiteenlopende achtergronden de projecten.”
Werkpunten bij de subsidieaanvragen zijn de beperkte redactionele vaardigheden van de aanvrager, onduidelijke projectplannen en onrealistische begrotingen. Dus dacht ECRU hierrond opleidingen te organiseren. “Ondanks de ruime promotie schreef een beperkt aantal personen zich in. De nood is er, maar mensen investeren hier blijkbaar niet graag hun tijd in. Waarschijnlijk is het onderwerp te saai? Of begeleiden we hen te goed? (glimlacht) Nochtans zouden de tips en tricks iedereen heel wat tijd kunnen besparen.”
Meerwaarde van subsidies verlenen
Leen ziet een grote meerwaarde in het toekennen van en het toeleiden naar subsidies. “Al die nieuwe projecten zorgen voor een nieuw netwerk en een andere dynamiek in de regio. Bedenk eens wat een gemeente allemaal zou moeten doen om hetzelfde in zijn eentje te genereren. De tijdsinvestering zou enorm zijn. Dat is gewoon onmogelijk. Ik geloof dan ook echt dat we met die subsidielijnen het werk van de lokale ambtenaren voor een deel verlichten.”
Ze denkt hierbij onder meer aan het project Heldenverhalen, waarbij fotograaf Mine Dalemans en Ingrid Dullens van theaterhuis Mals Vlees respectievelijk een fototentoonstelling en theatervoorstelling maakten over de impact van de coronacrisis in het Sint-Franciscusziekenhuis van Heusden-Zolder. En ook een podcast en boek vloeiden eruit voort.
“Heldenverhalen is een uniek tijdsdocument dat zonder die regionale stimulans nooit tot stand zou zijn gekomen. Het is trouwens ook een mooi voorbeeld van een project waar cultuur en erfgoed elkaar vinden”, meent Leen.
Achter de schermen verbindend werken
Leen kent de erfgoedsector goed. Voordat ze aan het hoofd van ECRU cultuur én ECRU erfgoed kwam te staan, was ze acht jaar lang beleidscoördinator van de Erfgoedcel Mijn-Erfgoed, en dat in dezelfde regio. Maar het nieuwe jasje van algemeen coördinator zit haar als gegoten, al geeft ze toe dat het in het begin ook wat zoeken was.
“Ik heb vooral geleerd dat je als coördinator de touwtjes niet te strak in handen moet houden. Je mag ook anderen uitdagen om zelf tot oplossingen te komen. Want als dat lukt, worden die veel meer gedragen”, aldus Leen.
Heb je nog een tip die je aan opstartende IGS’en wil meegeven? “Zorg ervoor dat de focuspunten uit de cultuurnota gedragen worden door alle partners, zodat alle neuzen van bij de start in dezelfde richting staan.”
En waar kunnen nieuwe regiocoördinatoren op letten? “Zeg heel duidelijk waar het op staat, maar durf ook je twijfels uitspreken. Het is belangrijk dat iedereen tijdens een overleg of een raad van bestuur alle kaarten op tafel legt. Eens een beslissing genomen wordt, moet iedereen die loyaal uitvoeren. Anders komt het tot een vertrouwensbreuk. Die moet je te allen tijde vermijden.”
Waar veel van wat een intergemeentelijke samenwerking doet veeleer buiten de schijnwerpers gebeurt, vindt Leen het ook belangrijk dat ECRU aanwezig is op toonmomenten van projecten die ze – op welke manier dan ook – ondersteunen. “Zo tonen we onze appreciatie voor alle inzet en proberen we onze band met de aanvragers te versterken. Ik kan het niet genoeg benadrukken: dat netwerk genereren is zo belangrijk. Door dynamiek te creëren in een regio zorg je er ook voor dat mensen er graag (blijven) wonen. Hoe meer ze elkaar kennen, hoe fijner het wordt. Aan dat geluksgevoel dragen wij graag bij.”
VI.BE maakte een video
over Klub Karbon. Bekijk de video hier
