5 jaar grensverleggend samenwerken / over sectoren heen
Tekst / Charlotte Van Cleemput
Meer dan 200 bovenlokale cultuurprojecten zetten sinds 2020 samenwerkingen op.
OP/TIL ging met verschillende praktijken in gesprek en verzamelde zo inspirerende verhalen over de grenzen van gemeenten, sectoren en disciplines heen.
Muren slopen, grenzen breken
Heel wat bovenlokale cultuurprojecten zetten in op samenwerking tussen verschillende sectoren en disciplines. Ze manifesteren zich op verschillende levensdomeinen. Op basis van verbindende waarden, groei en wederzijdse versterking slopen deze projecten muurtjes. Door samenwerking tussen sectoren en disciplines creëren ze inspraak, versterken ze bepaalde doelgroepen en spelen ze in op relevante maatschappelijke tendensen of uitdagingen.
OP/TIL verzamelt voor jou inspirerende verhalen die de meerwaarde blootleggen van grensverleggend samenwerken over sectoren heen.
De meerwaarde van grensverleggend samenwerken
- De kracht van culturele organisaties kan partnerschappen sterker maken
Nele Buys is samen met haar man oprichtster van platenlabel Consouling Sounds en initiatiefnemer van stadsfestival 24 Hours of Deep Listening (24HDL) in Gent. Een project op het raakvlak van muziek, welzijn en nieuwe technologie.
Mensen verbinden, dat is bij uitstek wat muziek doet en waar de culturele sector in uitblinkt. Met Consouling wilde Nele net dat ietsje meer doen: residenties voor artiesten, twee podcasts en een eigen festival: 24 Hours of Deep Listening, een project op het raakvlak van muziek, welzijn en nieuwe technologie.
Dit deed ze samen met Steven De Groote van de Christelijke Mutualiteit (CM) veelal gezien als ziekenfonds. De laatste jaren verschuift deze perceptie meer en meer naar ‘gezondheidsfonds’. Dat is een heel andere insteek en houdt in dat het zich engageert rond sociale thema’s, mensen verbindt en mensen ondersteunt zodat ze zelf aan de slag kunnen. Het idee van Nele sloot helemaal aan op die andere insteek.
Het werk van culturele organisaties staat net in functie van mensen verbinden, wat niet zo evident is in andere sectoren. Het is een sterkte die culturele organisaties kunnen uitspelen om zo partnerschappen sterker te maken.
CM ondersteunde Consouling op verschillende manieren. Ze dachten onder andere mee na over de podcasts en debatten tijdens het stadsfestival. Consouling kon ook rekenen op sponsoring en oordoppen. En daarbij, extra promotie via de communicatiekanalen van CM.
Verbindende waarden, tijd nemen en echt luisteren zijn volgens Nele en Steven de ingrediënten voor een vruchtbare samenwerking. Zij zien samenwerking als de nieuwe vorm van concurrentie – omdat je daar groei ervaart, als organisatie en als samenleving.
Een idee voor een bovenlokaal cultuurproject? Check of je in aanmerking komt voor subsidies
Doe de check
Die sterkte is onze kracht als culturele organisatie, en iets dat we kunnen en moeten uitspelen.
- Faciliteer ontmoeting, creëer nieuwe soorten samenwerking
Het project Bos-Grens is het eerste initiatief van het kunstencollectief HRINS (Zeeuws voor ‘grens’). Bos-Grens verbindt verschillende thema’s en domeinen: natuurbehoud, landschapskunst, verhalen, muziek … HRINS ging in dialoog met grensbewoners uit Oost-Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen.
Binnen het project brachten de drie initiatiefnemers hun verschillende expertises samen. Lars Senders werkt met zijn organisatie Oorruiz vzw rond sounddesign, performance/theater en klankkunst. Binnen het HRINS-collectief heeft Oorruiz de muziek ontwikkeld voor bij de klankwandeling. Kris Drieghe is architect, van traditionele architectuur, maar evengoed van installaties in de openbare ruimte. Binnen het project Bos-Grens heeft hij de installaties mee helpen bouwen. Tamara Esseling is Zeeuwse, ze is creatieve consultant, ze geeft natuur- en kunsteducatie en focust op talentontwikkeling bij participatieprojecten met jongeren. Zij werkte dan ook sterk op het participatieve luik van Bos-Grens.
De wandeling start aan Klingspoor en zigzagt over de grens tussen het Waasland en Zeeuws-Vlaanderen, langs de grensdorpen Sint-Gillis-Waas (BE), Kapellebrug (NL), de Waterwinbossen Clinge (NL) en het Stropersbos (BE). Onderweg kun je tot rust komen aan ‘grensbanken’ waar via een signaal de soundtrack met grensverhalen in je koptelefoon wordt geactiveerd.
HRINS creëerde klankwandelingen, bouwde grensbanken, sprokkelde verhalen en en organiseerde ‘Bosklapsessies. Dit allemaal participatief met de grensbewoners. Ze werkten ook samen met boswachters van Zeeuws Landschap en Agentschap Natuur en Bos Vlaanderen. Naast ontmoeting, creëerde Bos-Grens ook nieuwe soorten van samenwerking tussen cultuur en natuur.
Ook kleine collectieven begonnen te floreren in de grensstreek. Zoals bijvoorbeeld De Clinch, een circuswerkplaats waar ze het project bouwden. Dat zijn circusartiesten uit het Gentse met ateliers in De Clinge. En Bruut, een filmcollectief, die studio’s bouwen in De Clinge. Zij hebben de promofilm gemaakt.
Het project liep tot eind augustus 2023. Kris, Lars en Tamara zijn tevreden dat ze met het project aan deze dynamiek hebben kunnen bijdragen. Ze hopen dat deze verder bovenlokaal wordt opgepikt en ondersteund.
Het bos is wel iets dat we delen, een soort niemandsland. Daar vinden we elkaar.
- Maak mensen bewust, speel in op tendensen
Handmade in Brugge ontwikkelde een Brugs servies, geglazuurd met lokaal geoogst fijnstof, samen met stadsbewoners en keramisten. Servies wilde het probleem van fijnstof tastbaar maken en discussie aanwakkeren. En tegelijk een breed publiek warm maken voor het ambacht van keramiek en glazuur.
SerVies paste daarom binnen de filosofie van Handmade in Brugge. De organisatie wil het werk van lokale, ambachtelijke makers promoten met het label ‘Handmade in Brugge’. En, het wil die makers en het publiek inspireren en stimuleren om met nieuwe technieken en materialen te werken. Handmade in Brugge is gegroeid vanuit de erfgoedsector en wil ook maatschappelijk relevant zijn, en speelt daartoe in op actuele thema’s, behoeftes en tendensen.
Er zit ook een vormingsluik aan het project. Dit vormingsluik is essentieel voor de doelstelling: SerVies wil de problematiek rond fijnstof op een laagdrempelige en vatbare manier tot bij het publiek brengen. Het project spreekt tot de verbeelding, waardoor mensen snel enthousiast zijn.
SerVies vond plaats tijdens de coronaperiode. Toch sloegen ze erin het verhaal van SerVies tot een breed publiek te krijgen. Niet alleen keramisten gebruikten uiteindelijk fijnstof als grondstof, ook een papierschepper, een glasblazer, een meubelontwerper, een textielontwerper en een kalligraaf. En, SerVies zette ook heel hard in op communicatie, door informatie over fijnstof bevattelijk te maken en door samen met VIVES en Howest lesmateriaal te ontwikkelen.
Omdat ze niet samen met het publiek fijnstof konden gaan oogsten, organiseerden ze enkele demonstraties voor publiek, zoals op het Social Creativity Congres. Ze vertoonden ook een hele maand lang streamings waarbij ze heel breed informeerde over het thema milieu en vervuiling. Op die manier bereikten ze toch een ruime groep mensen.
Handmade in Brugge werkt samen met hogescholen en universiteiten, en ook open ateliers en opleidingen, zoals Kafé Keramiek of Syntra West. Ook andere organisaties die werken rond milieu, zoals Natuurpunt of de Dienst Leefmilieu van de stad, gaven dit project mee vorm. Daarnaast werkte Handmade in Brugge voor dit project ook samen met Vormingplus regio Brugge en zette het ook de expertise in van Logo Brugge-Oostende, rond de impact van fijnstof op de gezondheid.
Het mooie aan ambachten is dat ze op een snijpunt zitten van heel veel sectoren: erfgoed, ondernemerschap, design, toerisme, onderwijs …
